Ákvörðun Hæstaréttar

1. Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Sigurður Tómas Magnússon, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Skúli Magnússon.

2. Með beiðni 31. júlí 2024 leitar Fannar Daníel Guðmundsson leyfis Hæstaréttar, á grundvelli 1., sbr. 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, til að áfrýja dómi Landsréttar 21. júní sama ár í máli nr. 888/2023: Ákæruvaldið gegn Fannari Daníel Guðmundssyni og X. Leyfisbeiðanda var birtur dómurinn 4. júlí 2024. Ákæruvaldið leggst gegn beiðninni.

3. Leyfisbeiðandi var með ákæru 5. júní 2023 ákærður fyrir tilraun til manndráps fyrir að hafa beint afsagaðri haglabyssu að tilgreindum mönnum og hleypt af skoti á veitingastaðnum […]. Þá var hann með fyrri lið ákæru 15. júní 2023 ákærður fyrir frelsissviptingu og rán með því að hafa í félagi við annan svipt mann frelsi sínu í um fimm klukkustundir og skilið viðkomandi eftir bundinn í rúmi á heimili sínu í vesturborginni. Í ákæru var meðal annars vísað til þess að leyfisbeiðandi hefði beitt brotaþola ofbeldi, haft í hótunum við hann og svipt hann tilteknum eignum. Í síðari lið ákærunnar var leyfisbeiðandi ákærður fyrir nauðgun og kynferðisbrot með því að hafa haft önnur kynferðismök við brotaþola, með nánar tilgreindum hætti, þar sem hann lá bundinn og á sama tíma tekið athæfið upp á farsíma og hótað dreifingu þess ef leitað yrði til lögreglu.

4. Með dómi Landsréttar var héraðsdómur staðfestur um sakfellingu leyfisbeiðanda fyrir tilraun til manndráps samkvæmt 211., sbr. 20. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, frelsissviptingu og rán samkvæmt 2. mgr. 226. og 252. gr. þeirra laga og kynferðisbrot samkvæmt 1. mgr. 194 gr. og upptöku á verknaðinum samkvæmt 199. gr. a. sömu laga. Landsréttur ákvað refsingu hans fangelsi í tíu ár en hún hafði verið ákveðin átta ár í héraði. Landsréttur lét þess getið að leyfisbeiðandi hefði í tilkynningu til héraðssaksóknara um áfrýjun málsins ekki leitað endurskoðunar á einkaréttarkröfum. Með hliðsjón af framangreindu tók Landsréttur einkaréttarkröfur brotaþola, sem höfðu uppi sömu kröfur um skaðabætur og þeir gerðu í héraði, aðeins til endurskoðunar að því leyti sem það kynni að horfa til hækkunar þeirra. Að því virtu voru ákvæði héraðsdóms um fjárhæð skaða- og miskabóta staðfest.

5. Leyfisbeiðandi byggir á því að úrlausn Landsréttar um brot gegn 211., sbr. 20. gr. almennra hegningarlaga, sé bersýnilega efnislega röng þegar litið sé til fræðikenninga í refsirétti og dómaframkvæmdar auk þess sem úrlausn um heimfærslu háttseminnar hafi verulegt fordæmisgildi. Hann vísar til þess að samkvæmt dómaframkvæmd sé sú athöfn að beina skotvopni að vegg ekki til marks um ásetning til manndráps. Jafnvel í tilviki lægri stiga ásetnings þurfi það að vera sannað um viljaafstöðu brotamanns að hann hefði framið verknaðinn þó að hann hefði vitað dauða brotaþola vísan eða verið sáttur við að illa færi. Ekkert liggi hins vegar fyrir í málinu sem bendi til að leyfisbeiðandi hefði látið sér í léttu rúmi liggja þó bani hlytist af háttsemi hans. Þá byggir leyfisbeiðandi á því að úrlausn Landsréttar um brot gegn 194. gr. almennra hegningarlaga sé bersýnilega röng. Leyfisbeiðandi bendir á að í dómi héraðsdóms, sem Landsréttur staðfesti með vísan til forsendna, komi fram að hvatir ákærða þurfi ekki að vera af kynferðislegum toga til þess að athafnir hans falli undir ákvæðið heldur nægi að þær séu almennt til þess fallnar að veita honum kynferðislega fullnægju. Leyfisbeiðandi telur þetta stangast á við dóm Hæstaréttar 31. janúar 2012 í máli nr. 521/2012. Þannig sé nauðsynlegt að Hæstiréttur taki afstöðu til hugtaksins „önnur kynferðismök“ í þeim tilfellum þar sem tilgangur brots sé ekki kynferðislegur heldur til að ógna. Í það minnsta sé komin upp veruleg lagaleg óvissa um hvernig beri að heimfæra umrædda háttsemi til refsiákvæða. Að endingu byggir leyfisbeiðandi á því að refsing hans sé í engu samræmi við dómafordæmi og beri að lækka hana verulega.

6. Að virtum gögnum málsins verður ekki séð að það lúti að atriðum sem hafi verulega almenna þýðingu eða mjög mikilvægt sé af öðrum ástæðum að fá úrlausn Hæstaréttar um þannig að fullnægt sé skilyrðum 2. málsliðar 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008. Niðurstaða Landsréttar um sakfellingu byggir jafnframt á mati á sönnunargildi munnlegs framburðar en það mat verður ekki endurskoðað fyrir Hæstarétti, sbr. 5. mgr. greinarinnar. Þá eru ekki efni til að beita heimild 3. málsliðar 4. mgr. sömu lagagreinar. Beiðninni er því hafnað.