Ákvörðun Hæstaréttar

1. Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen og Skúli Magnússon.

2. Með beiðni 1. apríl 2025 leitar Álftavatn ehf. leyfis Hæstaréttar, á grundvelli 1. mgr. 176. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, til að áfrýja dómi Landsréttar 6. mars 2025 í máli nr. 655/2023: Álftavatn ehf. gegn embætti landlæknis og til vara íslenska ríkinu. Gagnaðilar leggjast gegn beiðninni.

3. Leyfisbeiðandi og embætti landlæknis gerðu með sér leigusamning árið 2011 til 15 ára um skrifstofuhúsnæði fyrir starfsemi embættisins. Á árinu 2019 rifti það leigusamningnum. Í yfirlýsingu um riftun sagði meðal annars að húsnæðið hefði spillst svo á leigutímanum að það nýttist ekki lengur til fyrirhugaðra nota auk þess að vera heilsuspillandi að mati Vinnueftirlitsins. Málið lýtur að kröfu leyfisbeiðanda um skaðabætur vegna þessarar riftunar sem hann telur hafa verið ólögmæta.

4. Með dómi Landsréttar var héraðsdómur staðfestur um sýknu gagnaðila af kröfum leyfisbeiðanda. Landsréttur féllst á forsendur héraðsdóms um að nægjanlega hefði verið leitt í ljós að ástand húsnæðisins hefði versnað frá því það var tekið á leigu og þar til riftun var lýst yfir. Landsréttur vísaði til skýrslu um ástand húsnæðisins og úttekta Vinnueftirlitsins. Þá voru veikindi starfsmanna gagnaðila rakin. Landsréttur féllst á að embætti landlæknis hefði verið heimilt að rifta leigusamningnum með vísan til 3. töluliðar 1. mgr. 60. gr. húsaleigulaga nr. 36/1994 sökum þess að húsnæðið hefði spillst á leigutímanum, hvort heldur litið yrði svo á að það hefði ekki lengur nýst til fyrirhugaðra nota eða talist heilsuspillandi að mati heilbrigðisyfirvalda. Þá taldi Landsréttur þá annmarka sem komu fram á húsnæðinu hafa falið í sér verulega vanefnd á leigusamningi af hálfu leyfisbeiðanda. Landsréttur féllst ekki á að skemmdir sem hefðu orðið á húsnæðinu mætti rekja til gagnaðila en ekkert lægi fyrir um að umgengni starfsmanna hefði valdið rakaskemmdum í byggingarefnum þess.

5. Leyfisbeiðandi byggir á því að málið hafi fordæmisgildi á sviði húsaleigulaga. Í fyrsta lagi um það hvenær leigutaki teljist hafa axlað sönnunarbyrði um að leiguhúsnæði sé heilsuspillandi að mati heilbrigðisyfirvalda og það verði ekki rakið til leigutakans. Í öðru lagi um skilgreiningu heilbrigðisyfirvalds í skilningi 3. töluliðar 1. mgr. 60. gr. húsaleigulaga og í þriðja lagi á hvaða grunni og með hvaða hætti heilbrigðisyfirvald skuli setja fram kröfu um að atvinnuhúsnæði skuli teljast svo heilsuspillandi í heild sinni að nauðsynlegt sé að banna starfsemi í því. Enn fremur er á því byggt að leyfisbeiðandi hafi verulega hagsmuni af því að niðurstöðu Landsréttar verði snúið. Loks byggir hann á því að dómur Landsréttar sé bersýnilega rangur. Vísar hann einkum til þess að ótvírætt sé að ekki hafi legið fyrir skrifleg ákvörðun heilbrigðisyfirvalda um að hið leigða húsnæði væri heilsuspillandi þegar riftunaryfirlýsing hafi verið lögð fram. Þá liggi engin gögn fyrir um að flestir eða allir starfsmenn hafi beðið skaða á heilsu vegna veru í húsnæðinu.

6. Að virtum gögnum málsins verður hvorki litið svo á að úrslit þess hafi verulegt almennt gildi né að það varði sérstaklega mikilvæga hagsmuni leyfisbeiðanda í skilningi 1. mgr. 176. gr. laga nr. 91/1991. Þá verður ekki séð að dómur Landsréttar sé bersýnilega rangur, sbr. 4. málslið sömu málsgreinar. Beiðni um áfrýjunarleyfi er því hafnað.