Ákvörðun Hæstaréttar

1. Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Ása Ólafsdóttir, Björg Thorarensen og Skúli Magnússon.

2. Með beiðni 15. apríl 2025 leita Sjóvá-Almennar tryggingar hf. leyfis Hæstaréttar, á grundvelli 1. mgr. 176. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, til að áfrýja dómi Landsréttar 20. mars sama ár í máli nr. 162/2024: Sjóvá-Almennar Tryggingar hf. gegn Verði tryggingum hf. Gagnaðili leggst gegn beiðninni.

3. Í málinu er deilt um sakarskiptingu á grundvelli 89. gr. þágildandi umferðarlaga nr. 50/1987. Árekstur varð á vegarkafla sem á þeim tíma var með einni akrein í hvora akstursstefnu fyrir sig með óbrotinni línu milli akreina. Lögregla hafði í umrætt sinn stöðvað alla umferð á báðum akreinum til að tryggja hindrunarlausan forgangsakstur sjúkrabifreiðar sem var að flytja lífshættulega slasaðan mann á sjúkrahús. Ökumaður bifreiðar sem tryggð var með lögboðinni ábyrgðartryggingu hjá leyfisbeiðanda ók þá úr kyrrstæðri röð bifreiða yfir á vinstri akrein. Í sömu andrá var lögreglubifhjóli sem leiddi forgangsaksturinn ekið á vinstri akrein á 129 kílómetra hraða á klukkustund með hljóð- og ljósmerkjum í gagnstæða akstursstefnu og skullu ökutækin saman. Óumdeilt er að ökumaður bifreiðarinnar sýndi af sér sök en aðilar deila um hvort ökumaður bifhjólsins hafi hegðað sér með saknæmum hætti.

4. Með héraðsdómi var gagnaðili sýknaður af kröfu leyfisbeiðanda. Landsréttur vísaði til þess að engin umferð hefði verið á þeirri akrein sem bifhjólinu var ekið eftir og bifreiðar á hinni akreininni kyrrstæðar. Þar sem skilyrði 7. gr. reglna nr. 643/2004 um neyðarakstur hefðu verið uppfyllt og engin umferð á þeirri akrein sem bifhjólið fór um hefði ökumanni þess verið heimilt að víkja frá hátternisreglum umferðarlaga við aksturinn. Ökumaður bifhjólsins hefði ekki mátt gera ráð fyrir því að kyrrstæð ökutæki á hinni akreininni myndu beygja yfir óbrotna línu inn á þá akrein þar sem hann var og í veg fyrir bifhjólið. Var það því ekki metið ökumanni bifhjólsins til sakar að hafa vikið frá hátternisreglum umferðarlaga við aksturinn. Taldist hann af þeirri ástæðu ekki hafa sýnt af sér sök. Voru skilyrði 89. gr. þágildandi umferðarlaga fyrir skiptingu tjóns þar með ekki uppfyllt. Hinn áfrýjaði dómur var því staðfestur um sýknu gagnaðila af kröfum leyfisbeiðanda.

5. Leyfisbeiðandi byggir á því að úrslit málsins hafi fordæmisgildi um hvernig haga skuli sakarskiptingu þegar árekstur verður milli tveggja ökutækja þar sem annað sinnir neyðarakstri. Ekki sé fyrir hendi skýr dómaframkvæmd um efnið og að öllum líkindum muni reyna á frekari atvik af þessu tagi. Þá telur leyfisbeiðandi að málið hafi verulegt almennt gildi um skiptingu sakar. Leyfisbeiðandi byggir á því að sakarmat Landsréttar á grundvelli 89. gr. þágildandi umferðarlaga nr. 50/1987, sbr. nú 5. gr. laga nr. 30/2019, sé bersýnilega rangt og ekki í samræmi við atvik og hefðbundna túlkun við mat á sök ökumanna. Ekki sé rétt að leggja til grundvallar að þegar um brýnar aðstæður sé ræða, sem falli undir skilyrði 7. gr. fyrrgreindra reglna nr. 643/2004 um neyðarakstur, leysi það lögreglu undan allri ábyrgð á tjóni sem hljótast kunni af neyðarakstri. Að lokum byggir leyfisbeiðandi á því að málið varði sérstaklega mikilvæga hagsmuni hans.

6. Að virtum gögnum málsins verður hvorki litið svo á að úrslit þess hafi verulegt almennt gildi né að það varði sérstaklega mikilvæga hagsmuni leyfisbeiðanda í skilningi 1. mgr. 176. gr. laga nr. 91/1991. Þá verður ekki séð að dómur Landsréttar sé bersýnilega rangur að formi eða efni, sbr. 4. málslið sömu málsgreinar. Beiðni um áfrýjunarleyfi er því hafnað.