<span>
</span>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center; line-height: 150%; text-indent: 1cm; vertical-align: baseline; tab-stops: 6.0cm 184.3pt 8.0cm; mso-layout-grid-align: none; punctuation-wrap: simple;"><strong style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman';">Ákvörðun
Hæstaréttar</span></strong></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Samkvæmt 4. mgr. 16. gr.
laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Benedikt
Bogason, Ingveldur Einarsdóttir og Sigurður Tómas Magnússon.</span></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Með beiðni 23. október
2020 leita VR og Jón Hermann Karlsson eftir leyfi Hæstaréttar til að áfrýja
dómi Landsréttar 25. september 2020 í málinu nr. 496/2019: Atvinnuleysistryggingasjóður
gegn VR og Jóni Hermanni Karlssyni, á grundvelli 1. mgr. 176. gr. laga nr.
91/1991 um meðferð einkamála. Gagnaðili leggst ekki gegn beiðninni.</span></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Í málinu deila aðilar um
rétt leyfisbeiðandans Jóns Hermanns og hóps félagsmanna leyfisbeiðandans VR í
sömu stöðu til dráttarvaxta í kjölfar dóms Hæstaréttar 1. júní 2017 í máli nr.
501/2016. Þar var komist að þeirri niðurstöðu að stytting á tímabili
atvinnuleysisbóta úr 36 mánuðum í 30, sem gerð var með lögum nr. 125/2014,
hefði verið óheimil að því marki sem hún skerti bótarétt þeirra félagsmanna sem
þáðu atvinnuleysisbætur 31. desember 2014 eða sóttu um slíkar bætur 1. janúar
2015 eða síðar og hefðu haldið áfram að nýta rétt sinn til bótanna samkvæmt 4.
mgr. 29. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Sú niðurstaða var
reist á því að löggjafanum hefði verið óheimilt að skerða virkan bótarétt á
þann veg með vísan til 72. gr. stjórnarskrárinnar og að með því hefði verið
gengið gegn óskráðri meðalhófsreglu íslenskrar stjórnskipunar. Ágreiningur þessa
máls snýst um hvort sérregla 5. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006, sem mælir fyrir
um að vangreiddar atvinnuleysisbætur skuli bera vexti samkvæmt 1. mgr. 8. gr.
laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, gildi um umræddar kröfur eða hvort
kröfurnar beri dráttarvexti. </span></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Héraðsdómur féllst á
kröfu leyfisbeiðenda og taldi að 5. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 yrði ekki
skýrð svo rúmt að ákvæðið tæki til dráttarvaxta eftir að réttur hins tryggða
til atvinnuleysisbóta hefði orðið gjaldkræfur, sem gera yrði ráð fyrir að ætti
við í málinu. Landsréttur komst að gagnstæðri niðurstöðu og vísaði til þess að
samkvæmt orðalagi 5. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 og lögskýringargagna yrði
ályktað að sú vaxtaregla sem þar kæmi fram tæki til allra tilvika þar sem hinum
tryggða hefðu ekki verið greiddar allar þær bætur sem hann ætti rétt á samkvæmt
lögunum, hver svo sem ástæða þess hefði verið. Taldi Landsréttur að efni
ákvæðisins væri skýrt að þessu leyti og gengi það sem sérregla framar ákvæðum
laga nr. 38/2001. Þá vísaði Landsréttur til þess að af stjórnarskrárvernd
kröfunnar yrði ekki leiddur sjálfstæður réttur til þess að atvinnuleysisbætur
væru með tilteknum hætti eða að þeir vextir sem krafa til greiðslu þeirra bæri
væru aðrir en þeir sem kveðið væri á um í viðeigandi löggjöf. Var því ekki
fallist á með leyfisbeiðendum að 72. gr. stjórnarskrárinnar eða meðalhófsregla
stjórnskipunarréttar hefði áhrif á túlkun eða beitingu 5. mgr. 39. gr. laga nr.
54/2006.</span></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Leyfisbeiðendur telja
úrslit málsins hafa verulegt almennt gildi enda liggi fyrir að réttindi ríflega
tvö hundruð félagsmanna leyfisbeiðandans VR muni ráðast af úrslitum málsins.
Það sama eigi við um mörg hundruð aðra félagsmenn í sambærilegri stöðu hjá
öðrum stéttarfélögum. Þá fjalli málið um mikilvæg grundvallaratriði á sviði
eignarréttar og kröfuréttar. Málið sé órjúfanlegur hluti af þeim ágreiningi sem
fjallað hafi verið um í dómi Hæstaréttar í máli nr. 501/2016. Þar hafi því
verið slegið föstu að lögin sem skertu virkan rétt til atvinnuleysisbóta hafi
skert eignarréttindi. Vísa leyfisbeiðendur til þess að þeir sem urðu fyrir
skerðingunni eigi rétt á fullum bótum fyrir þá skerðingu og að dráttarvextir
teljist vera fullar bætur fyrir það að krafa hafi ekki verið efnd á gjalddaga.
Jafnframt benda leyfisbeiðendur á að ekki séu til fordæmi fyrir því að
lagaákvæði sem kveði á um almenna vexti skuli einnig eiga við um dráttarvexti. Einnig
telja leyfisbeiðendur að dómur Landsréttar sé rangur að efni til en rétturinn
hafi litið framhjá mismunandi eðli almennra vaxta og dráttarvaxta og lagt þá að
jöfnu. Telja þeir niðurstöðu héraðsdóms hafa falið í sér rétta nálgun en
dómurinn hafi litið svo á að eftir að krafa félli í gjalddaga bæri hún ekki
lengur almenna vexti heldur dráttarvexti. Þar sem ekki væri fjallað um dráttarvexti
í lögum nr. 54/2006 færu vanefndarúrræði eftir meginreglum kröfuréttar en ekki
undantekningarreglu sem tæki til almennra vaxta. Þá vísa leyfisbeiðendur til
þess að Landsréttur hafi ekki litið til þess að ákvæði 5. mgr. 39. gr. laga nr.
54/2006 eigi við um leiðréttingar sem gerðar eru innan ramma laganna sjálfra og
eigi því eingöngu við þegar réttindi eru ákvörðuð eða leiðrétt á grundvelli
þeirra reglna sem þar koma fram. Telja leyfisbeiðendur að málið varði ekki að
neinu leyti leiðréttingar eða önnur atriði sem tengjast lögum nr. 54/2006
heldur að það lúti einungis að kröfurétti, nánar tiltekið hvaða afleiðingar það
hafi að greiða ekki kröfu á gjalddaga. Loks telja leyfisbeiðendur að málið
varði mikilvæga hagsmuni sína enda varði úrlausn málsins rétt þeirra til þess
að sækja fullar bætur vegna skerðinga á eignarréttindum þeirra. </span></p>
<p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; line-height: 150%; text-indent: 1cm;"><span style="line-height: 150%; font-family: 'Times New Roman',serif; font-size: 12pt;">Að virtum gögnum málsins verður
að líta svo á að dómur í því geti haft fordæmisgildi um rétt til vaxta vegna
vangreiddra atvinnuleysisbóta en fyrir liggur að úrslit þess geta skipt máli
fyrir fjölda bótaþega. Beiðni leyfisbeiðenda um áfrýjunarleyfi er því tekin til
greina. </span></p>