Ákvörðun Hæstaréttar

1. Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson, Ása Ólafsdóttir og Björg Thorarensen.

2. Með beiðnum 17. og 19. júlí 2023 leita Guðlaugur Agnar Guðmundsson og Halldór Margeir Ólafsson leyfis Hæstaréttar á grundvelli 1. mgr., sbr. 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála til að áfrýja dómi Landsréttar 23. júní 2023 í máli nr. 745/2022: Ákæruvaldið gegn Guðlaugi Agnari Guðmundssyni, Y, Halldóri Margeiri Ólafssyni, Þ, Æ og X ehf. Ákæruvaldið leggst gegn beiðninni.

3. Leyfisbeiðendur voru ásamt öðrum ákærðir fyrir stórfellt fíkniefnalagabrot og skipulagða brotastarfsemi með því að hafa staðið saman að innflutningi á saltdreifara sem í voru faldir 53 lítrar af amfetamínvökva hingað til lands frá Hollandi í félagi með tveimur óþekktum erlendum aðilum, móttekið tækið og fíkniefnin og haft í vörslum sínum á nánar tilgreindri jörð og í samvinnu við óþekktan íslenskan aðila fjarlægt amfetamínvökvann úr saltdreifaranum og framleitt allt að 117,5 kg af amfetamíni í sölu- og dreifingarskyni. Jafnframt var leyfisbeiðandanum Halldóri Margeir ásamt öðrum meðákærðu gefið að sök stórfellt fíkniefnalagabrot og skipulögð brotastarfsemi með því að hafa staðið saman að kannabisræktun í útihúsi á nánar tilgreindri jörð. Hefðu þeir sammælst um verkaskiptingu við uppsetningu, ræktun og þurrkun kannabisplantnanna í sölu- og dreifingarskyni og skipt á milli sín afrakstrinum en við leit lagði lögregla hald á 6.110 g af kannabisplöntum, 16.265 g af maríjúana og 131 kannabisplöntu. Þá var leyfisbeiðandinn Halldór Margeir ákærður fyrir að hafa haft í vörslum sínum 12,13 g af kókaíni.

4. Leyfisbeiðandinn Guðlaugur Agnar var sakfelldur í héraðsdómi og dæmdur í 10 ára fangelsi en með dómi Landsréttar var refsing hans milduð í 8 ára fangelsi. Leyfisbeiðandinn Halldór Margeir var sakfelldur og dæmdur í 12 ára fangelsi í héraðsdómi en Landsréttur mildaði refsingu hans í 10 ára fangelsi. Í dómi Landsréttar kom fram að sannað væri að leyfisbeiðendur ásamt einum meðákærðu hefðu sammælst um stórfellt fíkniefnalagabrot með því að hafa í félagi við óþekkta erlenda aðila staðið saman að innflutningi saltdreifara til landsins þar sem falinn var amfetamínvökvi. Leyfisbeiðendur hefðu ásamt meðákærða í samvinnu við óþekktan íslenskan aðila staðið saman að því að amfetamínvökvinn var fjarlægður úr saltdreifaranum og úr honum framleitt amfetamín í sölu- og dreifingarskyni. Fram kom í dómi Landsréttar að um þaulskipulagt fíkniefnalagabrot hefði verið að ræða sem framið hefði verið í ávinningsskyni. Þótti sýnt að leyfisbeiðendur hefðu vitandi vits tekið ákvörðun um þátttöku í skipulagðri brotastarfsemi. Voru þeir því sakfelldir og háttsemi þeirra heimfærð til 173. gr. a og 175. gr. a almennra hegningarlaga 19/1940. Þá var leyfisbeiðandinn Halldór Margeir dæmdur fyrir brot gegn 173. gr. a almennra hegningarlaga fyrir að hafa staðið að kannabisræktun ásamt öðrum meðákærðu en Landsréttur féllst ekki á heimfærslu brotsins til 175. gr. a laganna. Loks var leyfisbeiðandinn Halldór Margeir sakfelldur fyrir fíkniefnalagabrot með því að hafa haft í vörslum sínum nánar tilgreint magn fíkniefna.

5. Leyfisbeiðandinn Guðlaugur Agnar byggir á því að dómur Landsréttar sé rangur að formi til. Vísar hann meðal annars til þess að Landsréttur hafi ranglega talið að krafa leyfisbeiðanda um synjun upptöku sem fjallað er um í héraðsdómi hafi fyrst komið fram í greinargerð til Landsréttar. Þá vísar hann til þess að við útgáfu ákæru hafi rannsókn lögreglu hvergi nærri verið lokið. Einnig byggir leyfisbeiðandi á því að dómur Landsréttar sé bersýnilega rangur að efni til. Vísar hann einkum til þess að niðurstaða Landsréttar byggist á sönnunarmati sem standist ekki þær kröfur sem gera verði í sakamálum meðal annars um milliliðalausa sönnunarfærslu fyrir dómi. Jafnframt þurfi Hæstiréttur að taka afstöðu til þess hvort svokölluð EncroChat-gögn verði lögð til grundvallar sakfellingu leyfisbeiðanda. Loks hafi Landsréttur brugðist skyldu sinni til að skoða hvort leyfisbeiðandi og meðákærðu hafi verið hlutdeildarmenn í broti.

6. Leyfisbeiðandinn Halldór Margeir byggir á því að áfrýjun varði atriði sem hafi verulega almenna þýðingu sem mikilvægt sé að fá úrlausn Hæstaréttar um. Byggir hann á því að ástæða sé til að ætla að málsmeðferð í Landsrétti hafi verið stórlega ábótavant og dómur Landsréttar bersýnilega rangur að formi eða efni. Dómurinn sé að mestu órökstuddur og aðeins að takmörkuðu leyti tekin rökstudd afstaða til varna leyfisbeiðanda. Þá gerir hann athugasemdir við notkun EncroChat-gagna sem sakfelling hans hafi verið reist á. Leyfisbeiðandi byggir á því að gögnin séu ónothæf sem sönnunargögn í sakamáli enda liggi ekkert fyrir um uppruna þeirra, vörslur, hvernig öryggi þeirra hafi verið tryggt og þeim miðlað. Loks gerir leyfisbeiðandi athugasemdir við rannsókn lögreglu á símum og skort á greiningu hennar á fjármálum leyfisbeiðanda.

7. Niðurstaða Landsréttar um sakfellingu leyfisbeiðenda og um önnur atriði að því leyti sem hún byggir á mati á sönnunargildi munnlegs framburðar verður ekki endurskoðuð fyrir Hæstarétti, sbr. 5. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008. Að virtum gögnum málsins verður hins vegar að telja að dómsúrlausn um öflun og meðferð gagna við rannsókn máls, sönnunarfærslu svo og heimfærslu til refsiákvæða kunni að hafa verulega almenna þýðingu í skilningi 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008. Beiðni um áfrýjunarleyfi er því samþykkt.